شهرستان آستارا
شهرستان آستارا در شمال غربي استان گيلان واقع شده است. از شمال به رودخانه «آستارا چاي» در مرز ايران و جمهوري آذربايجان، از شرق به درياي خزر، از جنوب به شهرستان تالش و از غرب به استان اردبيل محدود مي‌شود. اين شهرستان در بين كوه‌هاي پوشيده از جنگل تالش و ساحل نيلگون درياي خزر است.
جاده كرانه درياي خزر از آستارا شروع و به بندر امام خميني ختم مي‌شود. بخشي از اين جاده كه از شهرستان آستارا مي‌گذرد به لحاظ چشم اندازهاي طبيعي بسيار زيبا و بي‌نظير است. آستارا كلمه‌اي تالشي است كه تالشيان آن را «هسته رو»يا «آسته رو» تلفظ مي‌كنند. اطلاق اين نام به اين شهر به اين دليل بوده كه سال‌ها پيش در اين ناحيه تپه‌هاي شني، بركه‌ها، مرداب‌ها و نيزارهايي وجود داشته كه راه رفتن در آنها مستلزم احتياط بوده است. از اين لحاظ آهسته رو يا آسته رو ناميده شده است. به مرور زمان عده‌اي از اطراف اردبيل و نواحي ديگر به اين شهر مهاجرت نمودند و در آنجا مسكن گزيدند. از آن به بعد آن را آستارا تلفظ نمودند.
چنان‌كه از كتب تاريخي بر مي‌آيد این منطقه تا زمان صفويه و به خصوص پيش از اسلام، از موقعيت خاصي برخوردار نبوده است. از آن به بعد است كه به سبب بسط تجارت و موقعيت نظامي، اهميت پيدا مي كند. سپس در آن قلاع متعددي مي‌سازند. از زمان صفويه تا زمان قاجاريه نام آستارا صرفاً به منطقه‌اي بين انزلي و ارس كه قسمتي از آن در حال حاضر جزو جمهوري آذربايجان است اطلاق مي‌شده است. در محل فعلي این شهر، دهي به نام دهنه كنار وجود داشت. از زمان قاجاريه به بعد به سبب صدور كالا و آمد و شد نظاميان و ارتباط ميان آذربايجان و گيلان توسعه يافته است.
آمد و شد بازرگانان و خارجيان و مسافرت تجار و ساكنين اين شهر به نقاط مختلف روسيه و ديگر ممالك اروپايي سبب گرديد تا تمدن جديد اروپا زودتر به اين شهرستان رواج پيدا كند. به طوري كه همزمان با تأسيس دارالفنون در تهران، در آستارا نيز مدرسه ملي صادقيه افتتاح گرديد. در سال ۱۳۰۰ نيز يك مدرسه دخترانه و همچنين يك كتابخانه و قرائتخانه داير گرديد. مردم این منطقه به زبان تركي آذري تكلم مي‌كنند. بعد از آذري زبان‌ها ،اقوام گيلك و تالش بيشترين جمعيت شهرستان را تشكيل مي‌دهند. گفتني است يكي از ويژگيهاي معماري شهر آستارا بامهاي سفالين وزيبايش است كه چهره اي متفاوت بدان بخشيده است. به همين دليل آن را شهر بامهاي سفالي نيز ناميده‌اند.