سابقه کشت برنج

سابقه کشت برنج در دنیا:

برنج گیاهی است که در مناطق گرم و پر آب می روید. خوشه های برنج معمولا دارای ساقه ای با ارتفاع حدود ۴/۱-۱ متر به همراه میوه های خوشه ای متشکل از سنبلکها در انتهای ساقه، درای برگهای باریک و گلهای به شکل سنبلکهایی با دم کوتاه در اطراف محور گل دهندۀ گیاه ظاهر می شود. در بعضی از ارقام خوشه های برنج ریشک وجود دارد و در بعضی ارقام بدون ریشک هستند. در هر سنبلک سه گل وجود دارد که یکی گل موجود در راس آن بارور است و دو گل دیگر در طرفین آن عقیم هستند. میوه ای که یک دانه برنج در آن قرار دارد، شلتوک می گویند.

برنج بعد از گندم بیشترین ﺳﻄﺢ زﯾﺮ ﮐﺸﺖ را داراست. بیش از ۹۰ درﺻﺪ ﺑﺮﻧﺞ ﺗﻮﻟﯿﺪي دﻧﯿﺎ توسط ۶۰ درﺻﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن در ﻗﺎره آﺳﯿﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﺷﻮد. در واقع این محصول ۳۵ تا ۶۰ درصد از منبع کالری ۸/۲ میلیارد نفر در آسیا را تامین می کند. بعد از آسيا کشت برنج به جاوه، اندونزی، مصر، ماداگاسکار، برزیل، امریکا، جنوب اروپا و سایر مناطق دنیا حتی در جنوب شوروی سابق نیز در مناطق گرم مانند سرزمین کوبان رواج پیدا کرد و در قرن هفتم ميلادي مصريان نيز شروع به كشت آن کردند.

در ايران از زمان گذشته، برنج به عنوان غذايي مجلسي محسوب مي شد؛ اما امروزه با تغيير فرهنگ غذايي، برنج نقشي مهم در تأمين غذاي مردم ایران دارد و به غذايي همگاني و ملی تبديل شده است. ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﺮﻧﺞ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ داﺧﻠﯽ، ﻣﯿﺰان واردات، ﺗﻮزﯾﻊ واردات ﺑﺎ ﺳﻬﻤﯿﻪ ﮐﻮﭘﻨﯽ و ارزان ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ و ارزان ﺑﻮدن ارﻗﺎﻣﯽ از ﺑﺮﻧﺞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﺳﺒﺪ ﺧﺎﻧﻮار بستگی دارد.

ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮐﺸﺖ ﺑﺮﻧﺞ ایرانی:

ﺗﺎرﯾﺦ ﮐﺸﺎورزی در ایران ﻧﺸﺎن دهنده این است کشت برنج در ايران از زمان دوره ساسانيان و تسلط اعراب به ايران رونق گرفت. در آن زمان کشت برنج در ﻣﺎزندران و ﺧﺮاسان رواج بیشتری داشته اما در دورﻩ اشکاﻧﻴﺎن در گیلان نیز کشت می شده اﺳﺖ.

شالی، برنج پوست نکنده از شالی هندی و چلو از لغت چاول هندی به معنای پلو می باشد. ﻟﻔﻆ ﭘﻠﻮ از لهجه گیلکی به نام پلا (برنج پخته) گرفته شده که احتمالاً از زمان صفویه در میان ایرانیان رواج یافته است. شلتوک یا چلتوک، داﻧﻪ ﺑﺮﻧﺞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ آن از واژه جلتوک (چمپا) گرفته شده است و ﺑﺮﺧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺷﻠﺘﻮك ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در زﻣﺎن ﺧﺴﺮو اﻧﻮﺷﯿﺮوان از ﻫﻨﺪ ﺑﻪ اﯾﺮان آورده ﺷﺪه است.

نوع برنجی که ایرانیان و مردم بیشترکشورها مصرف می‌کنند برنج شلتوک است که البته پوسته خارجی آن گرفته شده است. رنگ اصلی برنج داخل پوسته به رنگ قهوه‌ای است. در واقع پوست و یا شلتوک قهوه‌ای رنگ برنج در اثر بهم سائیده شدن یا در موقع شستن زیاد از برنج جدا می‌شود که سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین است. مقدار ویتامین _۱B در برنج سفید شده یک ششم، ویتامین B₂ نصف و ویتامین B₃ یک سوم برنج  قهوه‌ای می‌باشد و مواد معدنی آن بسیار زیاد کاهش می یابد. بنابراین برای دریافت تمامی ویتامینها و مواد معدنی موجود در برنج بهتر است که از برنج قهوه‌ای همراه با پوسته آن استفاده کرد ولی هضم آن کمی مشکل‌تر از هضم برنج سفید است.

75 درصد ﮐﺸﺖ ﺑﺮﻧﺞ ﮐﺸﻮر در اﺳﺘﺎن های ﮔﯿﻼن و ﻣﺎزﻧﺪران و گلستان که اطراف درياي خزر قرار دارند، انجام مي شود. تنوع ارقام محلي برنج در اين استانها بسيار زياد است و در۶ گروه تقسيم شده اند از جمله: برنج دانه بلند مرغوب، دانه بلند پر محصول، دانه متوسط مرغوب، دانه متوسط پرمحصول، دانه کوتاه مرغوب ودانه کوتاه پر محصول.