مراسم آینه تکم در گیلان
آینه تکم :در نواحی غربی استان گیلان یک نمایش عروسکی سنتی به نام «آینه تَکَم» اجرا میشود که یکی از مراسمهای قبل از سال نو میباشد. کلمه تَکَم از دو قسمت «تکه» و «م» تشکیل شده است. تکه در زبان ترکی به معنای بز نر قوی-هیکل هست که همیشه در رأس گله قرار دارد و گله را به محلهای معین هدایت میکند. ضمیر «م»، ضمیر شخصی ملکی دوم شخص مفرد است؛ در نتیجه واژه تکم به معنی «بز نر من» میباشد.
اجرا کنندههای این نمایش، تَکَمچی نامیده میشوند. همزمان با اجرای این نمایش، تَکَمچیها به خواندن ترانههای زیبا مانند آوازهای محلی_مذهبی و مسایل اجتماعی مشغول هستند. آنها در حین اجرای نمایش، بچهها را با این سنت، صنایع دستی و بومی، معماری و فضاهای متنوع استان آشنا میکنند.
تَکَمچیها برای رساندن پیام نوروز از اردبیل به رشت، انزلی و هشتپر میروند. تَکَمچیها، در گذشتههای دور در اعیاد مذهبی و باستانی مثل نوروز شادی را به خانههای شهری و روستایی میبردند. این نمایشگران با اجرای این نمایش و ساز و آواز میراث بخشهای مختلفی هستند. در واقع اجرای این سنتها باعث آشنایی بیشتر با فرهنگ اصیل و آداب و رسوم ایرانی خواهدشد.
عروسک این نمایش (تَکَم) به شکل بز هست که با پارچهها، بند کفش، منجوقهای رنگی و پر تزئین میشوند. تَکَم معمولا به صورت دستی و به اندازه دو کف دست ساخته میشود و با پارچه یا مخمل قرمز رنگ آراسته میشود. این عروسک با بالا و پایین بردن دستهای در میان چوبی به حرکت درمیاد. گاهی نیز با قرار دادن عروسک روی تخته و ایجاد ضرب و خواندن ترانه نوایی زیبا به وجود میآید. بز در تاریخ خاورمیانه به خصوص ایران نماد برکت، باروری و قدرت است.