روستای ماسوله یکی از زیباترین روستاهای پلکانی در ایران است که در استان گیلان و ۳۵ كيلومتری غرب شهرستان فومن واقع شده است. شهر ماسوله تنها روستای پلکانی ایران نیست اما به دلیل قرارگیری در طبیعت زیبا و ویژگی های منحصر به فرد مورد توجه قرار گرفته است .شهر ماسوله بخاطر قرار گرفتن در بین کوه و جنگل مناظر طبیعی دلنوازی را به خود اختصاص داده است.
شهرک تاریخی ماسوله نماینده آثار تاریخی ایران در طرح میراث فرهنگی و گردشگری یونسکو در بین هشت کشور آسیای میانه و هیمالیا می باشد.شهر تاریخی ماسوله با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
با توجه به محبوبیت و معروفیت روستای ماسوله ، این روزها دسترسی به آن بهتر و راحت تر شده است. به این صورت که برای رفتن به روستای ماسوله به راحتی می توانید از فومن و رشت سوار وسایل نقلیه عمومی شوید. در صورتی که ماشین شخصی دارید ابتدا به شهر فومن بروید سپس از آنجا راه روستا را در پیش بگیرید. فاصله شهر فومن تا ماسوله ۳۵ کیلومتر است که همین مسیر به دلیل زیبایی های طبیعت یکی از جاذبه های این سفر است.
طبق شواهد تاریخی مردم ماسوله قدیم در سال ۹۴۰ هجری به ماسوله جدید مهاجرت کردند. بسیاری این مهاجرت را طاعون و برخی دیگر زلزله رخ داده در ماسوله قدیم می دانند. روستای ماسوله وقایع تاریخی بسیاری را از سر گذرانده است از جمله آن ها می توان به ساخت کتابخانه ای با ۱۰۰۰ جلد نسخه خطی در سال ۱۲۸۹ اشاره کرد. همچنین مقاومت مردم این ناحیه در برابر قوای روس در جنگ جهانی اول و همچنین درگیری قوای دولتی با فرقه دمکرات آذربایجان نمونه های دیگری از فراز و نشیب های تاریخی ماسوله است.
مردم ماسوله شیعه و تالشی هستند. وجود امامزاده های مختلف و همچنین نمونه معبد هایی با معماری مانوی و مهری نشان از تغییرات مذهبی که در این ناحیه اتفاق افتاده است دارد.
شهر تاریخی و توریستی ماسوله به دلیل داشتن معماری منحصر به فرد در جهان شناخته شده است. اين شهر در سال ۱۳۵۴ خورشیدی با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسيده است.
معماری ماسوله به صورتی است که محوطه جلوی خانه‌ها و پشت بام‌ها هر دو به عنوان پیاده رو استفاده می‌شوند. ماسوله در دوران زندیه شکل گرفته است و قدمت آن بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال تخمین زده می شود.ارتفاع بین بالاترین سطح تا پایین ترین خانه حدود ۱۰۰ متر است که در نوع خود بی نظیر است.
خیابان‌های کوچک و پله‌های بسیار به هیچ وسیله نقلیه موتوری اجازه ورود نمی‌دهد. معماری ماسوله در یک جمله توصیف می‌شود: حیاط ساختمان بالایی پشت بام ساختمان پایینی است.
تعداد طبقات ساختمان‌ها معمولا تا دو طبقه می رسد. هر خانه در ماسوله دارای دو بخش است یکی قسمت زمستانی خانه که به آن سومه می گویند و از کمترین نورگیر برخوردار است . بخش دیگر قسمت تابستانی است که به آن پیشخوان گفته می شود . این بخش های خانه زیبایی منحصر به فردی را به روستای ماسوله بخشیده است. پنجره های زیبای اورسی با اشکال هندسی و پنجره های رنگارنگ نگاه هر گردشگری را به خود جلب می کند.
ماسوله دارای چهار محله است که این محله ها شامل خانه بر، مسجدبر، اسدمحله و کی سر می شود . بازار محلی این روستا که به دلیل معماری منحصر به فرد در چهار طبقه تعبیه شده است به راحتی به هر چهار محله دسترسی دارد.
زمانی که به شهر ماسوله سفر می کنید باردید از جاذبه های طبیعی و فرهنگی را از دست ندهید . در اطراف ماسوله آبشار ها و چشمه های زیادی به صورت پراکنده وجود دارد.
اصلی ترین و مهم ترین جاذبه ماسوله مقبره عون بن علی یا عون بن محمد حنیفه بن علی است. این محل تنها یک جاذبه نیست بلکه برای مردم روستای ماسوله نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اکثر مراسم های مذهبی اصلی روستا در این منطقه برگزار می شود. این بقعه محور اصلی دیگر مقبره های منطقه است.
در محوطه داخلی این بنا صندوقی وجود دارد که آیاتی از سوره فتح به خط نسخ وجود دارد که تاریخ ۱۰۱۵ ه.ق روی آن حک شده است. سنگ قبرهایی مربوط به دوران قاجار نیز در این امامزاده جای گرفته اند.
بقعه عون بن علی در کنار یک مسجد قرار دارد که به آن قلندرخانه نیز میگویند که حکایت از اعتقادات صوفیانه مردم این دیار دارد. علاوه بر این مقبره امامزاده های دیگری نیز وجود دارند که شامل:
آب و هوای ماسوله کوهستانی است و در حدود یک سوم از سال در مه فرو می رود که آن را تبدیل به روستای سحرانگیز می کند. سفر به این منطقه در هر فصلی از سال جذابیت های خاص خود را دارد اما زمستان های سرد و تابستان های خنک باعث جذب گردشگر در فصل های تابستان و بهار شده است.
بهترین فصل سفر به این منطقه از اردیبهشت ماه تا آبان ماه است.
در سفر به شهر ماسوله لازم نیست نگران خدمات رفاهی و اقامتی باشد. در این منطقه هتل ها و مراکز اقامتی مناسب فراهم شده است که حال و هوای سنتی را به گردشگران عرضه می دارد. همچنین کافه ها، رستوران ها و مغازه هایی که کالاها و دست ساخته های زنان را به گردشگران عرضه می دارد.
در صورت سفر به این روستا تجربه خوردن غذاهای محلی را از دست ندهید . استان گیلان به دلیل حاصلخیزی دارای بهترین محصولات کشاورزی است . شما می توانید در روستای ماسوله شامی ماسوله و خورش سیر و شوید را میل کنید.
علاوه بر غذاها شیرینی های ماسوله نیز طعم های منحصر به فردی دارند که از جمله آن ها اگرده یا اگردک و حلوای کنجدی است که در کنار چای هیزمی تجربه لذت بخشی را برای شما به جا می گذارد.
