با گسترش و توسعه صنعت گردشگری و هجوم تعداد زیادی از گردشگران به محیط های طبیعی و انواع جاذبه های گردشگری مفهومی به نام توسعه پایدار گردشگری به وجود آمد که هدف اصلی آن توسعه گردشگری با حفظ منابع و جاذبه های گردشگری به صورتی که نسل های آینده نیز امکان بهره گیری از این جاذبه ها را داشته باشند.
اکوتوریسم خود تشکیل شده از دو کلمه اکولوژی و توریسم است و در مفهوم به معنای سفر مسئولانه به عرضه های طبیعی که اهداف عمده آن حفاظت از منابع زیست محیطی و ارتقای سطح زندگی جوامع محلی می باشد. تاثیرات اکوتوریسم بیش از همه در بخش های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی دیده می شود.
اکوتوریسم اگرچه مفهوم یکسانی دارد اما ممکن است به شکل های مختلفی توسط گردشگران انجام شود. که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
گیلان در این نوع از گردشگری دارای پتانسیل بسیار بالایی است که می تواند به یکی از اصلی ترین قطب های گردشگری دریایی تبدیل شود. دسترسی به سواحل دریای خزر و امکان کشتیرانی و قایقرانی در این خطه یک امکان بسیار مناسب است. ورزش های دریایی نیز از جمله پتانسیل های این منطقه است که با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی می توان با گسترش آن به توسعه اکوتوریسم گیلان کمک کرد.
کوهنوردی نیز از دیگر گونه های اکوتوریسم است که در استان گیلان با وجود کوه های سر به فلک کشیده در مناطق مختلف می تواند تبدیل به یک فرصت مناسب شود. از جمله قلل معروف و مناسب برای کوهنوردی می توان به لیلا کوه و عطا کوه در لنگرود، آسمان کوه و آسمان سرا در ماسوله، قله درفک، قله سردگاه منجیل، کوه سماموس و … است.
جای تعجب نیست اگر بدانید که علاوه بر موارد ذکر شده غارهای گیلان نیز یکی از منابع اصلی اکوتوریسم هستند که اغلب توسط گروه های غارنوردی حرفه ای مورد استقبال قرار می گیرد. بهتر است در رابطه با غارنوردی تمهیدات لازم ایجاد شود. این موضوع از آن جهت است که در موارد بسیاری غارها با رفت و آمدهای گردشگران در شرف نابودی قرار گرفته اند.
غارهای گیلان شامل : غار چشمه باد در منجیل، غار خون فوشه در فومن، غار درفک در خورگام رودبار، غار بوزخانه در دامنه کوه ماسوله، غار سجیران در رحیم آباد رودسر، غار نارنج پره صومعه سرا، غار دیارجان سیاهکل، غار تلاین املش، غار لیاروی لنگرود، غار کبریان اشکور سفلی رودسر، غار سوباتان، غار شهاب کلاچای، غار درین کش کلاچای، غار سرد دره رودسر، غار خونابکش صومعه سرا، غار شلاش رضوانشهر، غار لوعلی سیاهکل، غار وادار رحیم آباد، غار هفت خم رودسر و … .
از جمله فعالیت هایی است که اگرچه در کشور می توان به آن پرداخت اما در استان گیلان به دلیل نبود بیابان و این نوع اکوسیستم نمی توان به آن پرداخت.
دامنه نوردی نیز از جمله فعالیت هایی است که سبک است و به نسبت به تجهیزات کمتری نسبت به کوهنوردی دارد. دامنه نوردی برای تعداد بیشتری از افراد قابل انجام است و با توجه به اقلیم استان گیلان در بسیاری از مناطق می توانید این فعالیت را انجام دهید.
همانطور که اشاره کردیم یکی از جنبه های مهم اکوتوریسم جنبه اجتماعی است که مردم شناسی نمود واقعی این موضوع است. با مردم شناسی یا قوم شناسی شما با مردمان مختلف و فرهنگ های متفاوت آنان آشنا می شوید که اصل احترام به فرهنگ میزبان از جمله مواردی است که گردشگران همواره باید به آن توجه کنند. در این نوع از اکوتوریسم هر دو گروه میزبان و میهمان منتفع می شوند.
می توان این نوع از اکوتوریسم را به دلیل هم پوشانی در دسته گردشگری سلامت نیز قرار داد.
یکی از فعالیت هایی است که امروزه به شدت در حال گسترش است و علاقه مندان زیادی دارد. زندگی به سبک روستائیان و انجام کارهای کشاورزی برای بسیاری از گردشگران بسیار جالب توجه است.
این نوع از گردشگری نیز تشابهاتی با گردشگری کشاورزی دارد، اما حوزه گسترده ای از فعالیت ها و تفریحات مسئولانه را در بر می گیرد. مانند کمک به روستائیان در فعالیت های مختلف کشاورزی مانند برداشت محصول. بهره مندی از غذاها و محصولات بومی منطقه که از این جهت، استان گیلان به دلیل تنوع بالای غذایی اهمیت به سزایی دارد. (مطالب بیشتر در مقاله رشت، شهر خلاق غذا)
زندگی به سبک روستایی و در خانه های بومی از جمله تجربه های جدیدی است که بسیاری از افراد به دنبال آن هستند.
همانطور که پیشتر اشاره کردیم تاثیرات اکوتوریسم بیش از همه در سه بخش اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی قابل رویت است.
با گسترش اکوتوریسم در یک منطقه طبیعی، جامعه بومی نسبت به اهمیت محیط زیست و جاذبه های موجود در منطقه آگاهی بیشتری می یابد و بیش از پیش تلاش می کند تا نسبت به حفظ آن کوشا باشد. از طرفی حضور گردشگران در این مناطق طبیعی باعث درآمد زایی می شود که می تواند منجر به حفظ بیشتر طبیعت شود.
