عید نوروز که یکی از اعیاد باستانی ایرانزمین است با توجه به فرهنگ و هنر هر استان، دارای رسوم مختلفی میباشد. یکی از مراسمهایی که قبل از نوروز در استان گیلان برگزار میشود، نمایش عروس گوله است. البته این نمایش علاوه بر گیلان، در مازندران، الموت و طالقان هم اجرا میشود. نمایش عروس گوله یکی از باشکوهترین و معروفترین نمایشهای این استان است که دارای قدمت چند صد سالهای است.
در این استان نواحی بسیار زیبایی از جمله مارلیک، دیلمان، املش و … هنوز وجود دارند. این مناطق همراه با افسانهها، قصهها و آئینهای کهنی هستند که نسل به نسل تا امروز انتقال یافتهاست. این مجموعه آثار معمولاً به شکل عامینه بودند که همیشه به صورت کمدی، تراژدی و حماسی بیان شدهاند.
این نمایش به شکل موزیکال، با آئین خاص به همراه مفاهیم اخلاقی است؛ که در هر منطقه از استان گیلان با چاشنی بومی آنجا، به صورت روایتی و گروهی اجرا میشود. در واقع نمایش عروس گوله برگرفته از اعمال نیایش کشاورزی است. اجرای این نمایشهای آئینی نقش مهمی در ارج نهادن به فرهنگ و هنر و همچنین انتقال آن به نسلهای آینده است.
این نمایش دارای نقشهای غول، پیربابو یا کوسه، سرخون، کاس خانم، دیارهزن، کنارهزن، ساز زن (سرنا نواز) و نازخانم میباشد. نقش نازخانم را معمولاً پسرهای جوان بازی میکنند که لباسهای زنانه میپوشند که همان عروس نمایش است. غول نیز شخصی با هیبت عجیب به همراه کلاه ساختهشده از کُلش (ساقه برنج)، زنگولههایی به پا و چماقی در دست هست. پیرمردی هم در نقش پیربابو با غول برای به دست آوردن نازخانم و کاسخانم با هم مجادله میکنند. گروه نمایش برای اجرا به خانههای اهالی میروند و آنها را با خود همراه میکنند. نمایشگران ضمن تبریک سال نو و آرزوی سال خوب برای آنها، از اهالی خانه هدایایی دریافت کنند و در نهایت موجبات شادی مردم را فراهم میآورند.