مراسم محرم : آئین های عاشورایی لاهیجان

آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی
آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی
مرداد ۷, ۱۳۹۷
مراسم چهارشنبه سوری
مراسم چهارشنبه سوری
مرداد ۸, ۱۳۹۷
مراسم محرم

مراسم محرم در لاهيجان

۱- کرپ زني

در اين مراسم عزاداري که در ايران کم نظير است، افراد دو قطعه چوب (کرپ) در دست دارند،که  با وزن مرثيه اي که مرثيه خوان مي خواند آنها را به هم مي کوبند و قسمتي از مرثيه را به عنوان جواب خواننده ي مرثيه، تکرار مي کنند. کرپ، تکه چوبي استوانه اي است به سنگيني ۴۰۰ تا ۶۰۰ گرم که از ميان به دو برابر تقسيم شده و هر پاره تسمه اي چرمي پيکر خود دارد و دست کرپ زن در ميان آن قرار مي گيرد و کرپ زن با حرکت دستش می تواند آن را به هم بکوبد.

مبدع این نوع عزاداری در مراسم محرم لاهیجان محمد ابراهيم غبرائي (متخلص به فاني) بوده است که در سفري که در اواخر قرن ۱۲ شمسي به کربلا داشت، اين نوع ويژه ي عزاداري را دريافت و پس از جست و جو درباره ي تاريخچه و فلسفه ي وجودي آن، در بازگشت به شهر خود (لاهيجان)، با توجه به طبع شعري که داشت ريتم هاي جديدي براي آن ابداع کرد و مرثيه هايي به زبان فارسي براي آن سرود و آن را در شب دسته ي محله ي شعربافان به اجرا درآورد. این نوع عزاداری به حدی مورد توجه مردم قرار گرفت که پس از آن به بخشی از آئین های آنان تبدیل گشت. در يک نوع آن، عزاداران خم و راست مي شوند و کرپ ها را به هم مي کوبند و در نوع ديگر هم ايستاده اين کار را انجام مي دهند.

گفته مي شود آن روز که پيکر خونين سياوش را از توران به ايران مي آورند سوگواراني که در پي او روان بودند سنگ بر هم کوفته و مويه مي کردند.

 

۲- چهل منبر

یکی از  مراسم محرم است که در شب عاشورا واقع می شود ،در شب عاشورا پيش از به راه افتادن سوگواران، مراسم چهل منبر در تمامي محله هاي قديمي لاهيجان برپا می شود. در اين مراسم، خانه هايي که در طول سال مجالس روضه خواني داشته اند. منبري را که بر آن روضه خوانده شده است از خانه بيرون آورده و در کنار خانه قرار مي دهند و تشتي که تا نيمه از گل انباشته شده بر روي منبر مي گذارند و مقداري برنج در کنار تشت در ظرفي ديگر قرار مي دهند. با غروب آفتاب، سوگواراني که نيازي در دل دارند در حالي که ۷۲ شمع و ۷۲ دانه خرما به ياد ۷۲ شهيد دشت کربلا در دست دارند از چهل منبر مي گذرند.

سوگواران از کنار هر منبري که مي گذرند شمعي را مي افروزند و بر گل درون تشت فرو مي کنند. سپس دانه اي خرما در کنار تشت مي گذارند و به ازای آن چند دانه برنج از کنار تشت برمي دارند و پس از خواندن دعا و بيان خواسته اش به سوي منبر ديگر مي روند و از ۴۰ منبر مي گذرند. اين مراسم در سکوت انجام مي شود. عزاداران وقتي به خانه مي رسند برنجي را که در چهل منبر گردآورده با برنجي که در خانه دارند آميخته و فرداي آن روز آن را پخته و مي خورند چرا که اعتقاد دارند به خواسته شان دست می يابند و به سفره شان برکت داده می شود.

 

۳-لال پله

همزمان با مراسم چهل منبر، مراسم دیگری انجام می شود که به آن لاله پله می گویند. در این مراسم زنانی چادر به سر در حالی که چهره خود را برای شناسایی نشدن پوشانده اند به دنبال خانه هایی می گردند که در آن ها شیرین پلو یا نثار پخته می شود. معمولاً این زنان بیماری در خانه دارند یا خواسته ای دارند. در بعضی مواقع نیز تنگدست هستند و به دنبال غذا هستند.

با پیدا کردن خانه با کفگیر به در خانه می زنند صاحبخانه بدون هیچ حرفی مقداری از غذا را برای آنان می ریزد . زنان این کار را تا جایی انجام می دهند که از ۷۲  یا ۴۰ خانه غذا بگیرند.

سپس غذاهای جمع آوری شده را به خانه برده و با اعضای خانواده می خورند تا حاجت خود را بگیرند. این مراسم از این رو لال پله نامیده می شود چرا که هیچکدام از طرفین بدون هیچ صحبتی با هم ارتباط برقرار می کند و پله نیز به معنای برنج پخته در زبان گیلکی است.

 

۴- برات

با آغاز روز عاشورا، در حین آماده شدن مردم برای مراسم محرم و سوگواری شهادت امام حسین (ع) ، بعضي از مردم که حاجتی در دل دارند در هر نان تيميجيان که ناني محلی  و ساخته شده از برنج است چند دانه خرما قرار داده و دور نان را کلش (ساقه برنج) پيچيده و به عنوان نذری در ميان نزديکان و همسايگان پخش مي کنند تا شايد خواسته شان برآورده شود. مردم لاهيجان اين مراسم را برات مي نامند.